Christian Zierleyn spit graag oude kranten door om te zien wat er allemaal in Weesp is gebeurd. Eens per maand deelt hij zijn opvallendste vondsten met de lezers van WeesperNieuws Extra. Dit keer duikt hij in een verhaal over een pleziertochtje met de stoomboot dat bij Weesp de mist in ging.Mijn verhaal begint deze maand in 1887 en gaat over de opkomst van de sociaal-democratie en de politieke strijd die daarmee gepaard ging. Tenminste, zo begon mijn verhaal. Het groeide langzaam in een bepaalde richting, om aan het eind, met een flinke zwieper, uit de bocht te vliegen in een hele andere en onverwachte richting. Ik vond om te beginnen een smeuïg verhaal in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 27 juli 1887 over een stel sociaal-democraten uit Amsterdam die een dagje uit gingen op een stoomboot naar Utrecht. Bij Weesp ging het helemaal mis.Ik vond het een mooi bericht om verschillende redenen. Als ik aan een stoomboot denk, dan denk ik al snel aan Sinterklaas, maar een stoomboot vol hossende sociaal-democraten en een wild wapperend bos van bloedrode vlaggen en banieren spreekt natuurlijk ook tot de verbeelding. Het bericht laat er geen gras over groeien dat de bevolking van Weesp, ondanks dat het een arbeidersstad was, niets op had met het rode gevaar. Dat verbaast mij dan. Het Rotterdams Nieuwsblad bericht met enig leedvermaak dat de Amsterdammers er niet voor kozen om via de sluis terug te varen naar Amsterdam, maar dat ze wijselijk de route via Muiden kozen. Politieke strijd is van alle tijden, maar als dit tegenwoordig was gebeurd, dan zou het een rel van jewelste zijn geweest. Ik heb de indruk dat politieke strijd 150 jaar geleden veel gewelddadiger was. Knokpartijen hoorden erbij. De politiek werd uitgevochten op straat.Interessant, dacht ik, ik ga een verhaal maken over deze strijd. Eens zien wat er nog meer te vinden is over sociaal-democraten en Weesp! Ik vond meteen een mooi tweede bericht van twee jaar later. Op 6 juni 1889 stond er een kort bericht in de krant Recht voor Allen. Die krant was is ik nog niet eerder tegen gekomen. De uitgever van dit blad was niemand minder dan de legendarische sociaal-democraat en later anarchist Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Het verbaast dan ook niet dat dit bericht de denigrerende toon mist van het Rotterdamsch Nieuwsblad.Kennelijk is in de twee jaar die voorbij zijn gegaan het tij gekeerd en vonden de leden van deze propagandaclub nu wel gehoor in Weesp. Ik ben als liberaal niet zo thuis in de sociaal-democratische geschiedenis, maar het gegeven van een propagandaclub vind ik wel mooi. We draaien er niet omheen, we maken propaganda en dat doen we heel gezellig, samen in een club. Tegenwoordig gaat alles online via social media, dat is toch een stuk minder sociaal.Ik was dus goed op weg naar een mooi verhaal en zocht vrolijk verder. Twee jaar later was er weer een propagandaclub die op pad ging naar Weesp, maar deze keer liep het toch weer uit de hand, zoals de Arnhemse Courant weet te berichten op 1 oktober 1891.Politiek is strijd. De propagandisten werden ‘teruggedrongen’! Dat klinkt als het verslag van een veldslag. De linkerflank van Napoleon werd teruggedrongen…en een van hen werd in hechtenis genomen.Gelukkig werd het een paar jaar later eindelijk een stuk vreedzamer. Op 4 februari 1899 bericht Het Volksdaglad over een bijeenkomst in Weesp. De heer F. Van der Goes had in een openbare vergadering gesproken over het thema “Wat wil de Sociaal-Demokratische Arbeiderspartij?” Er was ook nog steeds verzet. Een aantal anti-revolutionairen weerspraken de heer Van der Goes en het antwoord van de spreker gaf aanleiding tot een heftig conflict. Of daarbij klappen zijn gevallen is mij niet helemaal duidelijk, maar men zag zich wel genoodzaakt om de vergadering eerder te sluiten, niet nadat de heer Van der Goes nog aankondigde binnenkort een lezing te geven over het thema “De godsdienst in verband met het Socialisme.” Interessant!Ik heb nog even op dat onderwerp doorgezocht en kwam er al snel achter dat dit echt een hot topic was 130 jaar geleden De kranten stonden er letterlijk vol van. Was Christus een socialist? Zo’n thema kon de gemoederen losmaken. Met name de RK kerk vond het onderwerp helemaal niet grappig.Toch zie je dat rond die tijd het socialisme door velen al minder vijandig werd bejegend. Neem Van Houten bijvoorbeeld. Zij sponsorden in 1899 al een bijeenkomst van de Noord- en Zuid-Nederlandsche Bond van Socialisten-Geheelonthouders. Wie kent ze niet! Toffe club, zoals we kunnen lezen in de Vrije Socialist van 9 september 1899.Omdat het zo leuk is, als bonus nog een berichtje uit het Algemeen Handelsblad van 9 december 1905 over de R.K. priester Jan van den Brink.Wat daarbij dan verbaast is dat een priester een praatje houdt over Katholicisme en Socialisme en dat dan de RK kerk in Weesp haar leden maant om daar vooral niet heen te gaan. Maar dat geeft maar weer eens aan waarom ik geen historicus ben. Zoals ik al zei, ik weet weinig van de geschiedenis van het socialisme. Dit soort speurtochten zijn voor mij een ware ontdekkingsreis. En wie meer wil weten over Jan van den Brink en hoe het hem verder vergaan is, die kan terecht op de website van Social History.We gaan verder in de tijd en in De Vrije Socialist van 6 augustus 1910 vond ik een mooi bericht over een grote openlucht-meeting met Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Weesp. Debat Gewenscht! In Weesp.Ik zal niet helemaal de geschiedenis van de sociaal-democratie vervolgen tot haar gloriedagen na de Tweede Wereldoorlog, maar ik heb nog één mooi bericht uit 1925. Wederom een bericht met boten. In de Gooi- en Eemlander van 1 juli 1925 lezen we over een vrolijke propagandatocht van Weesp naar Muiden.Zo eindigt mijn overzicht van de strijd der sociaal-democraten met een vrolijke noot. Rest mij alleen nog maar de clou van dit hele verhaal. Als ik dit soort verhalen schrijf ben ik altijd bang dat ik iets belangrijks of grappigs heb gemist en als ik dan bijna klaar ben doe ik nog een laatste zoektocht. Ik varieer wat met de zoektermen en meestal komt er niet veel nieuwes meer boven water dat de moeite waard is om op te nemen. Maar deze keer liep het anders. Ik vond een bericht van 9 augustus 1886 in De Tijd dat mij in verwarring bracht.Oké, er was nog een incident met een stoomboot en stenengooiende Weespers en daarover had men geschreven dat het socialisten waren, maar volgens De Tijd was dat toch echt ‘pour la bonne bouche’. Ik dacht nog even dat ik de jaartallen door elkaar had gehaald, maar dat was niet het geval. Er was dus een jaar eerder een vergelijkbaar geval geweest en dat was gemeld in de Amsterdamse Courant. Ik ben meteen op zoek gegaan naar dat bericht en vond het niet in de genoemde krant, maar wel in andere kranten, waaronder de Twentsche Courant van 7 augustus 1886. Leest u even mee.Dat is niet best. Tegenwoordig proberen we toeristen naar Weesp te krijgen, maar daar hadden ze in 1886 kennelijk geen behoefte aan. En kennelijk dacht men meteen dat die Amsterdammers op stoomboten wel soosejalen moesten zijn. Er wordt niet bij vermeld of ze bloedrode banieren hadden, zoals een jaar later, maar het artikel in De Tijd was heel stellig dat dit een misverstand moest zijn. Wat me brengt bij het laatste bericht dat ik vond over dit incident. Het is een ingezonden brief die op dezelfde dag, 7 augustus 1886 verscheen in Het Nieuws van den Dag. Een verontwaardigde brief van wat ongetwijfeld de opvarenden van stoomboot De Zwaluw moeten zijn geweest.De conclusie die ik trek is in elk geval dat in 1886 de jeugd van Weesp geen al te beste reputatie had. Ga niet met je stoomboot uit varen naar Weesp zonder politiebegeleiding! Voor je het weet vliegen de keien je om de oren. En het is maar zeer de vraag of dat iets te maken had met de politieke strijd der soosejalen. Het waren gewoon oproerkraaiers, hooligans zouden we nu zeggen, die elke gelegenheid aangrepen om rotzooi te trappen.De foto boven dit artikel is van de Pampus Stoomboot in Muiden. Ik heb nog geprobeerd om een foto van de Zwaluw of de Lemmer te vinden, maar dat is me niet gelukt.Lees ook de voorgaande Oud Nieuws:Mangelwortels, Beetwortel en Verdronken Worme…
Bron: De Scheveninger